Føroyingar trívast, men ungar kvinnur víkja frá

Føroyingar meta seg sum heild hava góða heilsu. Tað vísir nýggjasta frágreiðingin “Hvussu hevur tú tað?” frá 2023 hjá Heilsustýrinum. Frágreiðingin, sum hesa ferð leggur dent á heilsu og trivnað, vísir, at ungu kvinnurnar sum bólkur víkja frá restini av føroyingum viðvíkjandi hesum viðurskiftunum. Ungu kvinnurnar meta seg í størri mun hava verri heilsu, hava høgt strongdarstig og tær kenna seg meira einsamallar enn onnur.

Sambært fólkaheilsukanningini meta 88 prosent av føroysku monnunum og 86 prosent av kvinnunum sı́na heilsustøðu vera góða, stak góða ella avbera góða. Hjá monnunum er tað ı́ aldursbólkinum 18-24 ár, at teir ı́ størstan mun meta sı́na heilsu vera avbera góða, og hjá kvinnunum er tað ı́ aldursbólkinum 45-54 ár, at flestu teirra meta seg hava avbera góða heilsu. Verður samanborið við samsvarandi kanningar frá 2019 og 2015, so vı́sir gongdin seg tó at vera, at parturin av teimum, ið meta sı́na heilsustøðu at vera avbera góða, stak góða ella góða, er minkaður ı́ øllum aldursbólkum, bæði hjá monnum og kvinnum.

Verður hugt at, hvør hinvegin metir sı́na heilsustøðu vera minni góða ella vánaliga, so sı́ggjast rı́miliga stór frávik hjá yngru kvinnunum, tvs. ı́ aldursbólkunum 18-24 ár og 25-34 ár, har út við fimta hvør kvinna metir sı́na heilsustøðu vera minni góða ella vánaliga. Hetta liggur enntá oman fyri elsta aldursbólkin, sum er kvinnur oman fyri 74 ár, og væl oman fyri hinar aldursbólkarnar, har hesin parturin telur millum 10,5 og 14,2 prosent.

Sjálvmett heilsustøða er yvirskipaða metingin hjá einstaklinginum um egna heilsustøðu og er eitt mát, ið ofta verður brúkt ı́ størri heilsukanningum. Vánalig sjálvmett heilsustøða hevur vı́st seg at hava greitt samband við ymiskar indikatorar fyri ringa heilsu sum m.a. kroniskar sjúkur, nýtslu av heilivági, veiting av heilsutænastum og deyða.

Ung kenna meira strongd og einsemi

Í frágreiðingini verða tøl eisini løgd fram um strongd og einsemi millum føroyingar.

Viðvı́kjandi strongd sæst eitt týðiligt samband millum aldur og strongdarstig, og tey ungu ı́ aldursbólkinum 18-24 ár, og serliga kvinnurnar, liggja væl oman fyri restina av føroyingum.

Meðan gott onnurhvør kvinna ı́ aldrinum 18-24 ár hevur høgt strongdarstig, er hetta galdandi fyri meira enn fjórða hvønn mann ı́ sama aldursbólki. Til samanberingar eru tað tey, ið eru millum 65 og 74 ár, sum ı́ minstan mun hava høgt strongdarstig, við 11 prosentum av kvinnunum og 9 prosentum av monnunum.

Henda gongdin við strongd millum ungdómin sæst eisini ı́ grannalondunum, eitt nú ı́ Danmark, sum ı́ samsvarandi kanning staðfestir, at parturin av teimum við høgum strongdarstigi er enn størri enn ı́ Føroyum.

Viðvı́kjandi einsemi lı́kjast føroysku og donsku tølini nógv hjá teimum 18-24 ára gomlu, sum ı́ báðum londum er tann aldursbólkurin, sum sigur seg kenna mest einsemi – ávikavist 15 prosent ı́ Føroyum og 16 prosent ı́ Danmark. Í Føroyum vı́sir seg tó ein onnur mynd fyri tey elstu, tvs. 75 ár og eldri, tı́ hesi eru tey, sum kenna seg minst einsamøll ı́ Føroyum (3 prosent), meðan hetta talið er meira enn trı́falt so høgt fyri elstu danirnar.

Heilsustýrið gjørdi fólkaheilsukanningina “Hvussu hevur tú tað?” á heysti ı́ 2023, tá fleiri enn 5.000 tilvildarliga valdir føroyingar svaraðu spurningum um heilsu, trivnað og sjúku.

Frágreiðingar eru higartil gjørdar um ymisk útvald øki úr kanningini, sum eru løgd fram so hvørt. Samlaða frágreiðingin verður eftir ætlan liðug seinni ı́ ár, tá hon eisini verður løgd fram alment.

Frágreiðingin um heilsu og trivnað er tøk her.

Tíðindaskriv frá Heilsustýrinum