Vón er tørvur hjá tí doyggjandi

Fróðskaparsetur Føroya: Ein vísindalig grein við heitinum: “Hope Pictured in drawings by patients newly diagnosed with advanced cancer”, er nýliga útgivin á Journal of Clinical Nursing.

Millum rithøvundarnar eru Kristianna Hammer, fyrrverandi lektari, Hildigunn S. Højgaard, fyrrverandi námslektari og August Wang, adjungeraður professari á Deildini fyri heilsu- og sjúkrarøktarvísindi.

Greinin vísir, at vón er ein integreraður partur av tørvinum hjá tí doyggjandi og er eitt týdningarmikið fyribrygdi, sum ikki er blivið granskað nóg mikið.

Endamálið við kanningini aftanfyri greinina var at lýsa vón sum fyribrygdi og at kanna upplivingina av vón hjá sjúklingum við nýstaðfestari, framkomnari krabbameinssjúku.

Kanningin brúkti eitt fenomelogiskt-visuelt háttalag, har sjúklingarnir skuldu tekna og eftirfylgjandi interviewast.

Granskingarspurningurin var:

• Hvussu avmynda sjúklingar, sum fáa palliativa røkt, vón í einari tekning
  
• Hvat sermerkir tekningarnar av vón
  

Niðurstøðan var, at vónin, sum varð avmyndað í tekningum, kom til sjóndar í litum, skapi, linjum, metaforum og eisini var hon inkorporerað í innara dirvi, ytri orku, relationell sambond og transsendalari trúgv.

Tað vísti seg eisini, at vónin alla tíðina var tvinnað saman við fortíð, nútíð og framtíð, og at hon støðugt stríddist móti vónloysi.

Greinin vísir, at spennið millum vónina um at verða grøddur og veruleikan at vera ólekjandi sjúkur, er eitt pardoks, sum sjúkrarøktarfrøðingar og annað heilsustarvsfólk eiga taka hædd fyri.

Tekning vísti seg at vera eitt hóskandi amboð til at skilja fyribrigdi, sum ikki kunnu sigast við orðum og gevur nýggjar møguleikar til sjúkrarøktarfakliga vitan um lívsverðina hjá sjúklingum, sum hava fingið staðfest krabbamein.

Tekning kann soleiðis vera við til, at røktin til sjúklingar við framkomnari krabbameinssjúku í størri mun kann verða snikkað til tann einstaka, heldur enn at tað verður hugsað í kassum.

Greinin kann lesast her.