Minst triði hvør føroyingur er berari av arvaligari sjúku

Í minsta lagi triðihvør føroyingur er berari av minst einari av føroysku ílegusjúkunum, vísa tøl frá vísindaligum greinum. Men allarhelst er talið enn hægri tí ongi tøl eru fyri fleiri av sjúkunum.

Í kvøld verður kunnandi fundur um evnið á Parnassinum á Hotel Hafnia í Havn. Tað er kliniska ílegustarvsstovan, Amplexa Genetics, sum skipar fyri fundinum. Amplexa Genetics er føroyskt virki í Odense, ið tekst við ílegukanningar av øllum slagi; virkið hevur eisini tikið stig til at bjóða øllum føroyingum møguleikan at verða kannað fyri 12 ílegu-úrbregði, ið elva til níggju ymiskar sjúkur, sum koma fyri lutfalsliga sera ofta hjá føroyingum.

Og tað er júst kunning um hesa kanning, Føroyakanningina, og hesar sjúkur, fundurin á Hotel Hafnia fer at snúgva seg um.

Føroyar vórðu upprunaliga grundaðar av einum sera lítlum hópi við landnám. Hóast vit í dag eru yvir 50.000 íbúgvar, so eru flestu í ætt. Geografiska fjarstøða Føroya í Norðuratlantshavi hevur mestsum avbyrgt føroyingar frá umheiminum í nærum 1000 ár. Tað er henda serstøða, ið hevur ført við sær, at flestu føroyingar eru í ætt, og at ávísar sjúkur vísa seg lutfalsliga ofta.

Sjúkuberi og sjúkur er hvør sítt; tað er als ikki vist, at ein sjúkuberi hevur nøkur sjúkueyðkenni.

Men sannlíkindini at fáa sjúk børn eru stór, um sjúkuberi finnur sær maka við sama úrbregði. Og sannlíkindini fyri, at tað hendir, er størri, tá so nógv í sama landi eru í ætt.

Eru bæði foreldrini berarar, so er tað sannlíkt, at helvtin av børnunum eru berarar og ein fjórðingur eru sjúk, meðan seinasti fjórðingurin ikki ber íbregðið.

Fleiri av føroysku sjúkunum kunnu viðgerðast, um viðgerðin byrjar tíðliga. M.a. CTD og HLCS kunnu báðar viðgerðast við kostískoyti. Aðrar sjúkur kunnu ikki lekjast, men tá kann viðgerð kanska linna um møguligar komplikatiónir – um sjúkan verður uppdagað nóg tíðliga.

Hans Atli Dahl, tekniskur stjóri, og Helle Hjalgrim, medisinskur stjóri, á Amplexa Genetics fara at greiða frá. Eisini vera Jenis av Rana, kommunulækni, og Pero Sore, serlækni frá Medcare, við á fundinum.